Thăm cựu tù Hỏa Lò Trần Văn Cử

Với cuốn sách của anh Bình.

Chú Cử là 1 trong 2 người đi tiên phong (cùng chú Nguyễn Huy Hòa) tìm ra lối thoát từ cửa cống Trại J theo đường cống ngầm ra bên ngoài.

Đêm 12/3/1945, chú cùng 2 ông Đỗ Mười và Nguyễn Cao Đàm đi tốp sau cha (nghe nói ra tận Nhà Đấu xảo mới lên). Nghe Thanh Trung kể, cụ Lê Tất Đắc cũng đi chuyến này.

Hòa bình, chú là Phó chủ tịch Ủy ban Bảo vệ bà mẹ và trẻ em. Chục năm trước, chú còn khỏe và góp bài cho cuốn sách của cha mẹ.

Hai chú cháu.

Hiện chú còn sống ở số nhà 117, ngõ 25 Vũ Ngọc Phan, Ba Đình, HN. Ngoài 90 rối, chú còn khỏe nhưng tai bị nghễnh ngãng. Chú rất vui khi anh Chiến đến thăm và hẹn sẽ có mặt khi quay tư liệu cho phóng sự 70 năm Cuộc vượt ngục Hỏa Lò lịch sử.
Sau này, Việt Anh (con chú) từng được chú Cử chỉ cho nắp cống ngầm trên đường Bông Ruộm, khi cùng chú Hòa đi thám thính tìm đường ra. Đó cũng là chi tiết hay trong phóng sự này.

Anh Chiến cùng Trần Việt Anh, con chú Cử.

Xác định nắp cống Trại J (Nhà tù Hỏa Lò) và lối ra phố

Tháng 8/2004, ta đến thăm đây sau Lễ tưởng niệm cha.

Hiện nay tại Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò còn giữ lại nắp cống Trại J - nơi cha và đồng đội phát hiện ra lối thoát ngục ra ngoài theo hệ thống cống thoát nước thải. Mỗi lần đến thăm, anh em ta đều qua đậy.

Nhưng Trại J nằm ở đâu? Nắp cống nằm ở đâu? Nơi nào là nơi cha đã cùng các chú Nguyễn Huy Hòa, Nguyễn Tuân, Phan Vân thoát ra ngoài?

Cửa cống Trại J, cận cảnh.

Trại J trên sa bàn Hỏa Lò (có tường ngăn ô).

Trại J nằm gần ngã tư Bông Thợ Ruộm và Quán Sứ.

Cửa cống Trại J nhìn xa.

Trước đó những năm 60 của thế kỷ trước, cha dẫn anh Chiến đến thăm Hỏa Lò và chỉ cho anh Chiến vị trí hố ga thoát lên.
Ngày hôm qua, 3/2/2015, anh Chiến đã đến tận nơi xác định lại. Thư viết về: "Tìm thấy nắp cống trên đường Bông Nhuộm cắt Quán Sứ, rất phù hợp với mô tả của cha trong hồi ký. Theo sa bàn nhà tù Hỏa Lò, vị trí Trại J gần phía đường Quán Sứ, gần nắp cống ra này".