"Tiểu khí" và "đại khí"

“TIỂU KHÍ”VÀ “ĐẠI KHÍ”

Nguyễn Xuân Bơn[1]

Dạo ấy, sau kì nghỉ giữa khoá, học viên chúng tôi náo nức bước vào học kỳ 2 - nghiên cứu và học tập chiến thuật của đơn vị bộ binh nhỏ. Bỗng nhiên, trên một tờ báo xuất bản ở Hà Nội có bài viết về chúng tôi không thật khách quan, nặng về định kiến và mang tính hẹp hòi. Học viên cả trường xôn xao, có một số tỏ ra bực bội, một số khác thì kém phấn khởi trong học tập. Tình hình này làm cho Ban giám đốc cũng như cán bộ chính trị, quân sự nhà trường lo lắng. Các anh đã ra sức đả thông, giải thích, lúc thì làm chung tại hội trường, lúc thì riêng từng trung đội, đại đội. Tư tưởng chính của đợt công tác chính trị đó là dựa vào ý kiến chỉ đạo của Hồ Chủ tịch nói với cán bộ chủ chốt chịu trách nhiệm mở trường Võ bị đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Đại ý Bác nói lúc đó: Đây là những anh em trẻ, có học, giầu lòng yêu nước, là một trong những vốn quý của dân tộc, ta cần cố gắng giáo dục, bồi dưỡng anh em trở thành những những cán bộ quân sự kiên cường của cách mạng.

Một buổi tối, trung đội chúng tôi đi tập chiến thuật du kích. Sau buổi tập, đến giờ điểm danh thì cụ Trần Tử Bình, Phó giám đốc, ra nói chuyện. Cụ lại giải thích về thái độ đúng đắn mà chúng tôi cần phải có đối với bài báo trên. Để kết luận, cụ hỏi chúng tôi:

- Thế thì các anh là những người có “đại khí” hay “tiểu khí” nào?

- Dạ thưa, “trung khí” ạ.- Chúng tôi trả lời gần như đồng thanh, tuy không ai bảo ai trước.

Cụ nghiêm nét mặt, không nói gì thêm và ra lệnh cho trung đội giải tán về ngủ. Chúng tôi không ai dám cười hay bàn tán gì thêm, lặng lẽ mắc lều quanh lửa trại và ngoan ngoãn đi ngủ.

... Mười bảy năm sau, khoảng cuối 1963, tôi gặp lại cụ tại một hội nghị ngoại giao. Cụ nhớ ngay ra tôi và hỏi đùa:

- Này, từ ngày ra trường, các cậu chuyển từ “trung khí” lên “đại khí” cả rồi, phải không?

- Thưa anh, vâng ạ.

Tôi vui vẻ trả lời và được nghe cụ thân mật kể về thành tích của nhiều bạn học mà cụ đã gặp hoặc nghe nói đến qua các đơn vị, các mặt trận mà cụ đã công tác. Những lời cụ nói làm tôi rất phấn khởi và câu chuyện đêm hôm tập đánh du kích luôn là một kỷ niệm vui mà tôi nhớ mãi.

N.X.B