Cách mạng cần, anh luôn có mặt

CAÙCH MAÏNG CAÀN ANH LUOÂN COÙ MAËT

Phan Vaên Phaùn - Vuõ Ñình Baûn[1]

Naêm 1941. Moät buoåi sôùm, anh Löông Vaên Ñaøi ñöa moät ngöôøi laï ñeán nhaø toâi. Nhìn tröôùc nhìn sau khoâng thaáy ai, toâi môøi hai anh vaøo nhaø. Sau naêm 1940, phong traøo caùch maïng bò khuûng boá quyeát lieät, moïi vieäc laøm ñeàu phaûi heát söùc caån thaän. Maät thaùm raûi khaép nôi. Ngoài beân aám nöôùc, anh Ñaøi chæ vaøo anh Traàn Töû Bình giôùi thieäu: “Anh naøy laø Xöù[2], nhaän nhieäm vuï veà gaây döïng phong traøo Ninh Bình”. AÙnh maét cuûa “anh Xöù”toaùt leân söï thoâng minh, nhanh nheïn vaø gaàn guõi. Caùi baét tay raát chaët cuûa anh, ngay töø giaây phuùt ñaàu, laøm toâi caûm thaáy seõ laø moät choã döïa ñaùng tin caäy. Maõi sau naøy khi anh hoaït ñoäng ôû Ninh Bình, anh em chuùng toâi môùi bieát anh töøng ñi phu ôû ñoàn ñieàn cao su Phuù Rieàng töø nhöõng naêm 30; vì tham gia laõnh ñaïo cuoäc ñaáu tranh cuûa 5.000 coâng nhaân cao su maø anh bò ñaøy ra Coân Ñaûo. Naêm 1936, Maët traän Bình daân ôû Phaùp thaéng lôïi, anh ñöôïc aân xaù vaø traû veà quaûn thuùc ôû Haø Nam. Tieáp tuïc hoaït ñoäng vaø naêm 1940, anh laø Xöù uyû vieân Baéc Kyø.

Taïi Ninh Bình, anh ñaõ toå chöùc lôùp hoïc quaân söï ñaàu tieân cho caùn boä cuûa Lieân tænh C (Nam Ñònh, Haø Nam, Thaùi Bình, Ninh Bình). Lôùp hoïc keùo daøi baûy ngaøy, ñöôïc môû ôû thoân Duï, Ñoàng Baùng, Quyønh Löu. Anh toû ra laø moät giaùo vieân naém raát vöõng caùc yeáu lónh cô baûn, töø laên leâ, boø toaøi ñeán taäp hôïp ñoäi nguõ, ñi “aéc-eâ”â, ñieàu leänh vaø caû chieán thuaät taán coâng, phoøng ngöï caáp trung ñoäi… Nhöõng luùc giaûi lao, anh coøn nhaéc laïi nhöõng ngaøy ñi hoïc ôû tröôøng Doøng ñaõ ngoã nghòch taäp voõ, taäp coân, ñeán khi vaøo Phuù Rieàng thì cuøng anh em coâng nhaân thaønh laäp ñoäi töï veä “Xích veä ñoû”, roài nhöõng ngaøy ôû Coân Ñaûo ñaõ tieáp thu ñöôïc nhöõng kieán thöùc quaân söï, chính trò baøi baûn töø nhöõng ngöôøi ñi tröôùc. Khoâng ngôø nay laïi ñöôïc vaän duïng giaûng daïy cho anh em. Trong giôø leân lôùp, anh quaùn trieät cho chuùng toâi: chæ coù duøng baïo löïc caùch maïng môùi giaønh ñöôïc chính quyeàn.

Sau lôùp hoïc, anh ñöôïc Xöù uyû chæ ñònh phuï traùch Lieân tænh C, thay anh Ñaøi leân Vieät Baéc nhaän nhieäm vuï môùi. Nhöõng ngaøy naèm vuøng, anh thöôøng taù tuùc taïi nhaø toâi. Anh nhö con caùi trong nhaø, heã thaáy coù vieäc gì laø laên löng ra laøm, khoâng neà haø laø vieäc nhaø noâng, chaân laám tay buøn, vaát vaû sôùm hoâm. Phong traøo ôû Lieân C phaùt trieån maïnh, quaàn chuùng haêng haùi tham gia vaøo caùc toå chöùc Noâng hoäi, Thanh nieân, Phuï nöõ cuûa Vieät Minh; coøn ñaûng vieân chuû yeáu trong ban caùn söï caùc tænh. Thaáy vieäc boài döôõng trình ñoä lí luaän cho ñaûng vieân laø caàn thieát neân anh Hoaøng Quoác Vieät ñaõ baøn vôùi anh Traàn Töû Bình ñöùng ra toå chöùc moät lôùp hoïc ngay taïi thoân Phuùc Lai. Caùc uyû vieân ban caùn söï boán tænh taäp trung veà nhaø baø Laùp. Anh Vieät chuû trì giaûng veà lí luaän, anh Bình tham gia giaûng veà ñöôøng loái chính saùch cuûa Vieät Minh… Lôùp hoïc coù caû anh Phan Lang, chò Taân (sau naøy laø vôï anh Bình), chò Minh Chaâu (vôï anh Ñaøo Duy Kyø), chò Haø Thò Queá…

Phong traøo tuy ñaõ phaùt trieån nhöng tình hình vaãn heát söùc phöùc taïp. Boïn maät thaùm ngaàm xaây döïng moät toå chöùc goïi laø “AÊng-ti Boân-seâ-vích”[3]. Khi veà Haø Nam baét moái, anh Bình coù xaây döïng ñöôïc moät cô sôû teân laø Troïng. Troïng coù haøm raêng voå, tröôùc töøng hoaït ñoäng bí maät nhöng khi bò maät thaùm baét, vì khoâng chòu ñöôïc ñoøn, ñaõ ñaàu haøng vaø tham gia nhoùm “A.B.” do Phaùn Taûo chæ huy. Khi anh Bình veà ñòa phöông, haén ñaõ ñöa tôùi caùc cô sôû giaû maø thöïc chaát laø “baãy” cuûa maät thaùm. Tuy nhieân chuùng chöa muoán baét anh Bình ngay vì bieát anh thöôøng xuyeân lieân laïc, gaëp gôõ Hoaøng Quoác Vieät (thöôøng vuï Trung öông cuøng Hoaøng Vaên Thuï vaø Tröôøng Chinh). Troïng tích cöïc hoaït ñoäng, ñöôïc giôùi thieäu ñi hoïc lôùp boài döôõng caùn söï tænh cho Lieân C. Taïi lôùp hoïc khi thaáy anh Hoaøng Quoác Vieät baøn vôùi anh Bình vaø Phan Lang seõ toå chöùc hoäi nghò Lieân C vaøo ngaøy 15 thaùng 8 naêm 1943 thì Troïng ñaõ maät baùo cho Phaùn Taûo. Phaùn Taûo leänh cho Phoù Quanh (ngöôøi Quyønh Löu) laøm chæ ñieåm daãn 50 lính vaây raùp nhaø toâi taïi thoân Saûi. Chuùng baét ñöôïc Phan Lang, Phan Vó. Ngay sau ñoù, Troïng ñöôïc ñieàu veà Ninh Bình ñeå nhaän dieän caùn boä. Sôï Phan Lang phaùt hieän seõ baùo cho anh Bình troán thoaùt neân Troïng ñaõ baùo cho maät thaùm baét anh vaøo cuoái naêm 1943.

Anh bò giam ôû caùc nhaø tuø Haø Nam, Ninh Bình, ñeán ñaàu naêm 1944 bò chuyeån leân Hoûa Loø (Haø Noäi). Thaùng 3 naêm 1945, lôïi duïng Nhaät haát caúng Phaùp, vieäc quaûn lí nhaø tuø loûng leûo maø trong nhöõng ñeâm töø 10 ñeán 16, anh Traàn Töû Bình cuøng hôn moät traêm anh em tuø chính trò vöôït nguïc Hoaû Loø veà vôùi phong traøo. Sau khi veà tôùi cô quan Xöù uyû ñoùng ôû laøng Vaïn Phuùc, anh ñöôïc phaân veà tieáp tuïc xaây döïng chieán khu Hoaø-Ninh-Thanh. Anh ñöôïc baàu laø bí thö chieán khu Quang Trung, sau ñoù baøn giao laïi cho anh Vaên Tieán Duõng.

Nhöõng ngaøy thaùng Taùm soâi ñoäng, anh tröïc cô quan Xöù uyû vaø phuï traùch khôûi nghóa ôû moät soá tænh thuoäc ñoàng baèng Baéc Boä. Anh Bình ñaõ cuøng anh Nguyeãn Khang naém vöõng chuû tröông cuûa Ñaûng, chôùp laáy thôøi cô, kòp thôøi chæ ñaïo Thaønh uyû Haø Noäi laõnh ñaïo quaàn chuùng caùch maïng tieán haønh Toång khôûi nghóa vaøo ngaøy 19 thaùng 8.

Caùch maïng noå ra ôû Haø Noäi laø sôùm nhaát trong phaïm vi caû nöôùc, ngay taïi nôi maø löïc löôïng cuûa phaùt xít Nhaät vaãn coøn, khi maø Boä chæ huy toái cao cuûa ta vaãn ôû treân chieán khu Vieät Baéc. Toång khôûi nghóa giaønh chính quyeàn thaønh coâng taïi Haø Noäi laø söï kieän quan troïng, coù yù nghóa to lôùn ñeán thaéng lôïi toaøn cuïc cuûa Caùch maïng Thaùng Taùm 1945.

Haø Noäi, ngaøy 28-9-2004

P.V.P-V.Ñ.B

---

---

[1] Hai caùn boä laõo thaønh caùch maïng tænh Ninh Bình.

[2] Xöù uyû vieân Baéc Kyø.

[3] “Anti-Bolchevique” (goïi taét laø A.B): choáng Coäng saûn.